عفونت ادراری در کودکان و نوزادان

عفونت ادراری در کودکان یک بیماری نسبتا شایع است به طوری که ۳ تا ۵ درصد دختران و ۱ درصد پسران عفونت ادراری را تجربه می کنند.

عفونت ادراری به علت وارد شدن میکروب به مجاری ادرار ایجاد می شود. میکروب های ایجادکننده عفونت اکثرا میکروب های موجود در دستگاه گوارش هستند. در نتیجه تماس طولانی مدت دستگاه تناسلی با مدفوع به خصوص در شیرخواران می تواند منجر به عفونت ادراری شود.

چنانچه عفونت فقط مثانه را درگیر کند، سیستیت و اگر کلیه را درگیر کند، پیلونفریت نامیده می شود. این بیماری می تواند باعث تخریب قسمتی از کلیه شده یا ایجاد فشار خون و نارسایی کلیه نماید و از این رو اهمیت زیادی دارد.

علائم عفونت ادراری در کودکان و نوزادان

تب غیرقابل توضیح تنها علامتی است که در بسیاری از کودکان مبتلا به این بیماری بروز می‌کند. درصد کمی از کودکانی که تب دارند اما هیچ علائم بیماری دیگری ندارند، اغلب دچار عفونت ادراری هستند. تحقیقات نیز نشان می ‌دهد که تب بدون علت، از شایع ترین علائم عفونت ادراری در کودکان از بدو تولد تا ۲ سالگی است. به همین دلیل فقدان علائم دیگر باعث می‌شود که بسیاری از عفونت‌های ادراری در کودکان تشخیص داده نشود.

در برخی موارد، کودک ممکن است علائم دیگری را، همراه تب یا بدون آن داشته باشد. گاهی اوقات هیچ علامتی وجود ندارد به خصوص اگر کودک کمتر از ۲ سال سن داشته باشد.

سایر علائم عفونت ادراری در کودکان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• ادرار کدر، تیره، خونی یا بوی بد

• اسهال یا استفراغ

• تب

• تحریک پذیری یا سرگردانی

• کمبود اشتها

• کمردرد یا شکم درد

• درد یا سوزش با ادرار

عوامل مستعدکننده عفونت ادراری در کودکان و نوزادان

🩺 از نظر سنی عفونت ادراری در پسران زیر یک سال و دختران زیر ۴ سال شایع تر است.

🩺 از نظر جنسیت عفونت ادراری میان دختران حداقل ۲ تا ۴ برابر پسران است زیرا مجرای ادراری آن ها کوتاه‌تر و نزدیک به مقعد است.

🩺 از نظر نژادی نیز عفونت ادراری در سفید پوستان شایع تر از سیاه پوستان است.

🩺 ختنه نشدن پسران نیز عامل مستعدکننده دیگری است؛ به طوری که پسرانی که ختنه نشده باشند ۴ تا ۸ برابر پسرانی که ختنه شده اند، دچار عفونت ادراری می شوند.

🩺 سابقه عفونت ادراری در منسوبین درجه یک نیز کودک را در ریسک بالای ابتلا به عفونت ادراری قرار می دهد.

🩺 درکودکانی که دریچه محل اتصال حالب به مثانه شل می باشد برگشت ادراری ایجاد می شود و کودک را مستعد عفونت های ادراری مکرر می کند.

🩺 انسداد مادرزادی یا اکتسابی مجاری ادراری مثلا به علت سنگ یا به دنبال جراحی شکم در گذشته می تواند منجر به عفونت ادراری شود.

🩺 به طور طبیعی در طی بیداری مثانه باید هر دو تا سه ساعت تخلیه شود. کودکانی که در مقابل ادرار کردن مقاومت می کنند مستعد عفونت هستند.

🩺 یبوست نیز از جمله مواردی است که کودک را مستعد ابتلا به عفونت ادراری می کند. به طوری که بدون درمان یبوست عودهای مکرر عفونت اتفاق می افتد.

🩺 دستکاری سیستم ادراری مانند سوندگزاری مثانه نیز اگر در شرایط استریل انجام نشود می تواند باعث عفونت ادراری شود.

تشخیص عفونت ادراری در کودکان و نوزادان

پس از مراجعه به بهترین متخصص اطفال در تهران، پزشک با پرسیدن سوالاتی در خصوص علائم کودک می تواند تشخیص درستی از وجود این عارضه بدهد. جهت تشخیص قطعی بیماری پزشک برای کودک یک آزمایش ادرار در خواست خواهد کرد که کودک باید سریعا این آزمایش را انجام دهد.

نمونه گیری از ادرار کودک نیز بسیار ساده است، می توان با استفاده از بطری های پلاستیکی ادرار و مدفوع کودک را جمع آوری کرده و آن را به آزمایشگاه تحویل داد. در این مورد حتما باید توجه شود که لبه های بطری به هیچ عنوان با جسم دیگری در ارتباط نباشد چرا که این موضوع می تواند نتیجه آزمایش را دستخوش تغییر قرار دهد.

درمان عفونت ادراری در کودکان و نوزادان توسط متخصص

برای درمان عفونت ادراری کودک نسخه‌ای از آنتی‌بیوتیک ها بسته به نوع دارو بین یک تا چهار دز و برای یک تا دو هفته توسط دکتر سلطانی متخصص اطفال تجویز می ‌شود.

حتی اگر کودک بعد از چند روز بهتر به نظر رسید، لازم است دوره کامل دارو ها به او داده شود. اگر این کار انجام نشود، ممکن است باکتری ‌هایی که باعث عفونت ادراری شده است به طور کامل از بین نروند. در این صورت عفونت می ‌تواند دوباره با قدرت بیشتری برگردد و کودک را حتی بیمارتر کند یا آسیب غیر قابل جبرانی به کلیه‌ های او بزند.

اگر کودک بسیار بیمار باشد و قادر به خوردن و نوشیدن نباشد، لازم است چند روز در بیمارستان بستری شود تا داروها را از طریق سرم و به صورت داخل وریدی دریافت کند. همچنین نوزادن کوچک‌تر از یک ماه که عفونت ادراری دارند حتماً باید در بیمارستان بستری شوند.

اگر کودک یک انسداد در مجاری ادراری خود داشته باشد، ممکن است به عمل جراحی برای درمان آن نیاز داشته باشد. در برخی موارد نیز برای درمان ریفلاکس ادرار جراحی انجام می شود. در این فاصله برای جلوگیری از صدمه به کلیه ‌ها و جلوگیری از تکرار عفونت ادراری آنتی‌بیوتیک شبانه با دز پایین به صورت بلند مدت تجویز می شود.

پیشگیری از عفونت ادراری در کودکان و نوزادان

جلوگیری کامل از عفونت‌های ادراری در دوران کودکی امکان پذیر نیست، اما با انجام اقداماتی می‌توان خطر ابتلا کودک به این عفونت‌ ها را کاهش داد. توصیه‌های زیر می تواند کمک کننده باشد:

• در صورت امکان برای شش ماه اول بعد از تولد، به طور انحصاری کودک از شیر مادر استفاده تغذیه کند.
• به دختران آموزش داده شود که در دستشویی، خود را از عقب به جلو با دستمال توالت تمیز کنند.
• اطمینان حاصل شود که کودک آب و مایعات کافی می‌ نوشد و به طور منظم دفع ادرار دارد.
• از تهیه لباس زیر نایلونی و یا مواد مصنوعی برای کودک اجتناب شود.
• از صابون ‌های معطر و یا حباب حمام استفاده نشود.
• برای کاهش خطر ابتلا کودک به یبوست، اقدامات لازم انجام گیرد.

مطب دکتر بهروز سلطانی متخصص کودکان و نوزادان آماده ارائه کلیه خدمات پزشکی کودکان و نوزادان دلبند شما جهت دریافت خدمات معاینه زردی، چک آپ دوره ای و انواع جراحی سرپایی ختنه، سرم تراپی با شماره های ۰۲۱۶۶۹۱۲۹۸۵ – ۰۲۱۶۶۹۱۳۰۱۴ در تماس باشید.