تنبلی چشم

تنبلی چشم اختلال شایع بینایی است که در ۳ درصد افراد و بیشتر در کودکان رخ می‌دهد. امروزه این اختلال با علاقه روزافزون کودکان به استفاده از موبایل و کامپیوتر بسیار بیشتر شده‌است.

بنابرین تنبلی چشم کودکان یکی از شایع‌ترین مشکلات و اختلالات بینایی در کودکان است. این مشکل بیشتر در سنین ۴ تا ۷ سالگی خود را نشان‌داده و گاهی حتی تا سنین بالاتر نیز نشانه‌ای ندارد. کودکان دارای تنبلی چشم مدام چشم‌های خود را تنگ می‌کنند یا سر خود را کج می‌کنند.

تنبلی چشم کودکان

تنبلی چشم یکی از انواع بیماری های چشمی است و زمانی اتفاق می‌افتد که فرد در دوره کودکی دید طبیعی و کافی نداشته‌باشد.

این اختلال معمولاً در یک چشم دیده‌ می‌شود و عمدتا دید افراد با چشم دیگرشان است. به دلیل اختلال دید چشم تنبل، در آینده دیگر عیوب انکساری (دوربینی، نزدیک بینی یا آستیگماتیسم)، انحراف چشم یا عدم شفافیت مسیر بینایی (ناشی از عواملی نظیر افتادگی پلک) هم اغلب رخ می‌دهد. واضح نبودن تصویر در چشم بیمار و واضح‌تر بودن تصویری که فرد از چشم سالم دریافت می‌کند باعث می‌شود تا مغز بین دو چشم، چشم سالم را برای دیدن انتخاب کند؛ بنابراین تمام دیدش را از چشم سالم تامین می‌کند. در واقع این اختلال مسیر ارسال تصویر از چشم بیمار به مغز را مسدود یا اصطلاحاً دید چشم بیمار را “خاموش” می کند. در نتیجه از چشم معیوب استفاده نمی‌شود یا کمتر استفاده می‌شود و همین دلیل بروز تنبلی چشم به‌مرور زمان شدیدتر می‌شود، چرا که استفاده همیشگی از چشم سالم باعث قوی‌تر شدن آن و ضعیف تر شدن چشم تنبل خواهد‌شد.

علائم تنبلی چشم کودکان

تنبلی چشم بیماری است که بسیار خاموش می‌تواند کودکان را درگیر کند. این بیماری نشانه‌های خاموشی دارد که عبارتند از:

• چرخش سر هنگام دیدن تلویزیون
• تنگ کردن چشم‌ها برای دید بهتر
• مالیدن چشم‌ها یا خارش بی‌وقفه آن
• عدم توانایی در مهارت‌های حرکتی ظریف
• تاخیر و مشکل در خواندن
• قدرت تجزیه و تحلیل و ضعف در درس ریاضیات به‌دلیل عدم تمرکز
• عدم دقت
• مشکل داشتن با انجام بازی‌های ورزشی

همانطور که اشاره‌شد، بیشتر کودکانی که با تنبلی چشم سر‌‌و‌کله می‌زنند هیچ نشانه ظاهری خاصی ندارند و بیماری آن‌ها در ظاهر قابل مشاهده نیست. معمولاً چشمی که در تنبلی چشم ضعیف می‌شود انحراف داشته و با مرور زمان شکل و ظاهر متفاوتی نسبت به چشم سالم پیدا می‌کند. در این مرحله گاهی تنها با نگاه کردن به چشم‌های کودک نیز می‌توان علائم تنبلی چشم کودک را مشاهده ‌کرد. چون تنبلی چشم و انحراف قابل مشاهده است. از مهم‌ترین نشانه‌های تنبلی چشم می‌توان به موارد زیر اشاره‌کرد:

• انحراف چشم به سمت داخل یا بیرون
• عدم هماهنگی در کارکرد چشم‌ها
• دید عمقی ضعیف و تاری دید
• دوبینی یا بستن یکی از چشم‌ها
• نتایج غیرعادی در معاینات بینایی

علت تنبلی چشم کودکان

در بسیاری از موارد، تنبلی چشم علت ژنتیکی دارد. با این حال، از جمله دلایل عمده تنبلی چشم عبارتند از:

۱. عدم تعادل عضلات چشم

یکی از مهمترین و شایع‌ترین عوامل ایجاد این بیماری، عدم تعادل ماهیچه‌هایی است که چشم‌ها روی آن قرار دارند که منجر به معکوس یا ضربدری شدن چشم‌ها شده و باعث اختلال در هماهنگی میان آن‌ها می شود.

۲. اختلاف در وضوح تصویر بین چشم ها

اختلاف بسیار زیاد در وضوح تصاویر تشخیص داده شده توسط چشم‌ها که بیشتر مواقع به دلیل دوربینی و یا انحنای ناهموار سطح چشم است، می تواند باعث به وجود آمدن تنبلی چشم شود.

۳. وجود اشکال در یک چشم

وجود یک ناحیه کدر در چشم یا همان آب مروارید، مانع از دیدن با وضوح کامل در آن چشم می‌شود. اگر این مشکل در اوایل تولد نوزاد وجود داشته باشد باید در سریع ترین زمان ممکن درمان شود. زیرا در صورت عدم درمان باعث افت بینایی دائمی می‌شود که از شدیدترین انواع تنبلی چشم است.

عوامل موثر بر بروز تنبلی چشم

لیست عوامل تاثیرگذار در بروز تنبلی چشم بی‌پایان است و هر عاملی می‌تواند بر بروز تنبلی چشم در کودکان موثر باشد. اما مهم ترین و شایع ترین این عوامل عبارتند از:

• عوامل محیطی مانند سبک زندگی نادرست
• مشکلات مادر در بارداری
• رژیم غذایی مادر در بارداری و شیردهی
• استفاده از برخی داروها
• عوامل ژنتیکی و سابقه ابتلای خانوادگی
• زایمان زودرس و عوامل موثر بر آن
• روش تربیتی غلط
• بی‌توجهی به‌ رفتارهای کودک
• بیماری‌های زمینه‌ای

تشخیص تنبلی چشم در اطفال

در بسیاری از موارد والدین نمی‌توانند تنبلی چشم را در کودک خود تشخیص دهند. چرا که اغلب بچه‌ها معمولاً به دیدن با یک چشم عادت می‌کنند و مشکلی در این باره گزارش نمی‌دهند. به‌همین دلیل پروتکل‌های بهداشتی والدین را ملزم می‌کنند تا قبل از فرستادن فرزندشان به مدرسه ابتدا او را به مراکز بینایی سنجی ببرند یا آزمایش‌های بینایی را در طرح‌هایی که در خود مدارس اجرا می‌شوند و یا برحسب تشخیص بهترین متخصص اطفال انجام دهند. به این ترتیب می‌توانند از سلامت چشمان فرزند خود مطمئن شده و درصورت وجود هر نوع اختلال به‌موقع و سریع و در سنین کمتری به درمان آن توسط پزشک متخصص بپردازند.

درمان تنبلی چشم کودکان

درمان تنبلی‌ چشم به سه عامل بستگی دارد:

• سنی که در آن تنبلی‌ چشم به وجود آمده است.
• مدت‌زمانی که از ایجاد تنبلی‌ چشم گذشته است.
• زمان شروع درمان تنبلی چشم کودک.

بعد از این که تشخیص قطعی این بیماری داده شد راه‌های مختلفی برای درمان وجود دارد:

• بستن چشم سالم
• استفاده از عینک
• عمل جراحی تنبلی چشم
• انجام تمرینات چشمی
• عینک اصلاحی
• وصله های چشم
• قطره چشم دارویی
• جراحی

آیا تنبلی چشم در کودکان درمان قطعی دارد؟

با وجود اینکه نمی‌توان گفت که درمان قطعی برای تنبلی چشم کودکان وجود دارد و فلان روش می‌تواند به طور حتم تنبلی چشم کودک را برطرف کند، اما روش‌هایی وجود دارند که اگر به موقع برای درمان تنبلی چشم کودک مورد استفاده قرار گیرند، می‌توانند موثر واقع شوند. این روش‌ها شامل موارد زیر هستند؛

• چشم بند
• قطره
• عینک

البته که اگر از چشم بند دیر استفاده شود نمی‌تواند اثر خوبی بگذارد. یا در مواردی که از عینک استفاده می‌شود، نمی‌توان گفت که مشکل فرد درمان شده‌است. بلکه در صورتیکه از عینک استفاده نشود، همچنان اختلال در بینایی پابرجاست.

مطب دکتر بهروز سلطانی متخصص کودکان و نوزادان آماده ارائه کلیه خدمات پزشکی کودکان و نوزادان دلبند شما جهت دریافت خدمات معاینه زردی، چک آپ دوره ای و انواع جراحی سرپایی ختنه، سرم تراپی با شماره های ۰۲۱۶۶۹۱۲۹۸۵ – ۰۲۱۶۶۹۱۳۰۱۴ در تماس باشید.