زردی نوزاد چیست؟

درصد زیادی از نوزادانی که در زمان طبیعی زایمان به دنیا آمده‌اند،‌ در طول یک یا دو هفتۀ اول زندگی،‌ یک ته‌مایۀ زرد رنگ در پوستشان دارند که زردی یا یرقان نامیده می‌شود. واقعیت این است که تمام نوزادان تا حدی زردی دارند، اما ممکن است همیشه قابل مشاهده نباشد.
برای بیشتر نوزادان،‌ این یک عارضۀ موقتی و بی‌خطر است که خودبه‌خود یا با درمان‌های ساده رفع می‌شود. اما در برخی موارد نادر،‌ زردی بسیار جدی‌تر می‌شود،‌ بنابراین مهم است که مراقب کودکتان باشید تا از وقوع هر گونه مشکلی اعم از زردی نوزاد پیشگیری کنید.

سطح بالای یک رنگ‌دانه در خون به نام بیلی‌روبین ‌باعث زردی پوست می‌شود. خون انسان حاوی بیلی‌روبین است و بیلی‌روبین یکی از محصولات جانبی شکسته شدن و تجزیه گلبول‌های قرمز پیر است.

کبد به طور طبیعی،‌ بیلی‌روبین را از خون خارج می‌کند و بعد روده از طریق مدفوع آن را دفع می‌کند. در طول بارداری،‌ کبد مادر‌،‌ بیلی‌روبین بدن جنین را دفع می‌کند. بعد از تولد وظیفه دفع بیلی روبین برعهده کبد و روده نوزاد خواهد بود چنانچه کبد و روده نوزادان توانایی دفع مناسب بیلی روبین نداشته باشد و یا تخریب بیش از حد گلبول های قرمز در بدن نوزاد صورت گیرد، بیلی روبین حاصل از تخریب خون نوزاد تجمع پیدا می‌کند و با رسوب در پوست نوزاد،‌ پوست ته‌رنگ زرد ناشی از یرقان به خود می‌گیرد. این نوع زردی‌ که زردی فیزیولوژیک‌ نامیده می‌شود، معمولاً در روز دوم یا سوم زندگی نوزاد روی پوستش ظاهر می‌شود و طی دو هفته خودبه‌خود از بین می‌رود.

زردی نوزادان زودرس

در نوزادان زودرس،‌ زردی در روز پنجم تا هفتم زندگی به اوج خود می‌رسد و ممکن است رفع شدن آن تا دو ماه طول بکشد. رنگ زرد معمولاً ابتدا در صورت نوزاد ظاهر می‌شود و سپس به سمت پایین حرکت می‌کند تا به گردن و قفسۀ سینه و پایین‌تر برسد. در موارد نادر نیز زردی می‌تواند تا انگشتان پای کودک پیش برود.
علامت این بیماری به گونه ای است که ابتدا تغییر رنگ در پوست صورت و سپس در سفیدی چشم ها رخ می دهد و بعد با افزایش میزان آن به ترتیب سینه، شکم، بازو و پاها را درگیر می کند.
زردی نوزادی مهمترین چالشی است که پس از زایمان ممکن است با آن مواجه شوید چرا که این بیماری شیوع نسبتا بالایی دارد به گونه ای که ۶۰ درصد نوزادان ترم و ۸۰ درصد نارس ها به درجاتی از زردی مبتلا می شوند پس احتمال درگیری با این مساله اصلا کم نیست و با کمک بهترین متخصص نوزادان قابل رفع می باشد.

راه تشخیص زردی نوزاد

نوزادانی که سطوح بیلی روبین خیلی بالا دارند ممکن است خواب آلود و نق نقو باشند و در غذا خوردن هم مشکل داشته باشند. تشخیص زردی نوزاد ممکن است کمی سخت باشد، به خصوص وقتی که نوزاد پوست تیره داشته باشد. در چنین مواردی جهت اطمینان کمی به آرامی پوست روی بینی یا پیشانی نوزاد را فشار بدهید. در این حالت اگر نوزاد شما زردی داشته باشد بعد از برداشتن انگشت پوست زرد رنگ می شود.

و یا ممکن است وقتی به سفیدی چشم ها دقت می کنید هاله زرد رنگی روی آن (نه فقط در گوشه چشم) ببینید. به هرحال غالبا تمام نوزادان طی چند روز اول پس از تولد توسط متخصص اطفال ویزیت می شوند و در صورت لزوم با انجام آزمایش یا با دستگاه بیلی چک میزان زردی نوزاد مشخص می شود.

تا چه زمانی احتمال بروز زردی نوزادی وجود دارد؟

معمولا زردی نوزادی طی دو هفته اول رخ می دهد و پس از آن احتمال بروز آن خیلی کم می شود. بنابراین حتی پس از ویزیت اولیه نوزاد که معمولا بین دو تا پنج روزگی انجام می شود شما تا پانزده روزگی باید به ظاهر کودک از نظر بروز زردی دقت کنید.

احتمال بروز زردی نوزادی در کدام نوزادان بیشتر است؟

• نوزاد نارَس

نوزادی که زود تر ار موعد به دنیا آمده باشد یا بارداری کمتر از ۳۸ هفته شده باشد. اینگونه نوزادان برای دفع بیلی روبین آمادگی کمتری دارند و ممکن است نسبت به نوزادانی که به موقع (سن بارداری بیشتر یا مساوی با ۳۸ هفته) به دنیا آمده اند در سطوح پایین تر بیلی روبین هم با مشکل مواجه شوند. معمولا پزشکان به دلیل حساس تر بودن شرایط جسمانی اینگونه نوزادان زودتر از بقیه به رفع زردی شان می پردازند.

• کاهش ترشح شیر مادر

در بارداری هایی که زودتر از موعد نوزاد متولد می شود، به علت کاهش ترشح شیر مادر احتمال زردی نوزاد افزایش می یابد. شیر مادر برای شیردهی کافی نیست و معمولا در روز های اولیه عمر نوزاد اتفاق می افتد. چرا که ممکن است هنوز شیر مادر تولید نشده باشد و یا نوزاد در مکیدن سینه مشکل دارد. به این نوع از این بیماری، زردی شیردهی گفته می شود. در این موارد به دلیل نا آشنایی مادر مشورت با مشاور شیردهی و یا پزشک متخصص نوزادان باید انجام شود. در بارداری هایی که زودتر از موعد، نوزاد متولد می شود، به علت کاهش ترشح شیرمادر احتمال زردی نوزاد افزایش می یابد.

نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کند. شیر مادر روند دفع بیلی روبین توسط کبد را کند می کند. به این نوع زردی، زردی شیر مادر گفته می شود. که معمولا بعد از یک هفتگی اتفاق می افتد و به آرامی از ۳ تا ۱۲ هفته بهبود پیدا می کند.

• گروه خونی متفاوت از مادر

نوزادانی که گروه خونی متفاوت از مادر دارد. اگر مادر و نوزاد گروه های خونی متفاوتی داشته باشند بدن مادر آنتی بادی هایی تولید می کند که گلبول های قرمز خون نوزاد را مورد حمله قرار می دهند.

• نوزاد مادرانی که سابقه زردی نوزادی در فرزند قبلی خود داشته اند.

• نوزادان پسر نسبت به نوزادان دختر ریسک بالاتری برای ابتلا به زردی دارند

• نوزاد مادرانی که سابقه ابتلا به دیابت بارداری دارند

• نوزادانی که مبتلا به کم خونی فاویسم هستند.

نگرانی درباره ی زردی و عوارض ناشی از آن در نوزادان

به طور طبیعی در مغز انسان ها یک مکانیسم دفاعی به نام سد خونی – مغزی وجود دارد که از ورود مواد غیرضروری به مغز و آسیب به سلول های مغزی جلوگیری می کند. اما در نگرانیی که درباره ی زردی نوزادان وجود دارد این است بیلی روبین می تواند از سد خونی-مغزی که مانعی است در بدن برای محافظت از مغز، عبور کند و به سلولهای مغزی بطور گذرا و گاه دایمی آسیب بزند و عوارضی از کاهش سطح هوش تا تشنج و حتی فلج مغزی را باعث شود.

در موارد زیر حتما به پزشک متخصص زردی نوزاد مراجعه کنید:

🩺 اگر نوزاد بیمار به نظر می رسد و یا حرکات بیمار گونه دارد.
🩺 درست غذا نمی خورد.
🩺 اشتهای کودک کم شده است.
🩺 خواب آلوده تر از همیشه است.
🩺 قبلا زردی نوزاد داشته و در حال حاضر بد تر از قبل شده است.

مطب دکتر بهروز سلطانی متخصص کودکان و نوزادان آماده ارائه کلیه خدمات پزشکی کودکان و نوزادان دلبند شما جهت دریافت خدمات معاینه زردی، چک آپ دوره ای و انواع جراحی سرپایی ختنه، سرم تراپی با شماره های ۰۲۱۶۶۹۱۲۹۸۵ – ۰۲۱۶۶۹۱۳۰۱۴ در تماس باشید.