زردی نوزادی و عواقب آن

زردی نوزادی از تخریب گلبول های قرمز به وجود می آید. بر اثر شکستن گلبول های قرمز هموگلوبین آزاد شده به هِم و گلوبین تبدیل می شود. هِم به مغز استخوان رفته و وارد چرخه تولید گلبول قرمز می شود و گلوبین طی واکنش هایی به بلی روبین تبدیل می شود که باید توسط کبد دفع شود. گاهی بخشی از بیلی روبین باقی مانده از تخریب گلبول قرمز دفع نشده و منجر به ایجاد زردی در نوزاد می شود.

بررسی ها نشان می دهد حدود ۶۰ درصد از نوزادان رسیده و ۸۰ درصد از نوزادان نارس دچار درصدی از زردی هستند.

تقریبا بچه ای نیست که با زردی به دنیا بیاید چون تا زمان تولد نوزاد جفت کار کبد را انجام می دهد و بلی روبین حاصل از تخریب گلبول قرمز را دفع می کند. بیشتر بچه ها یکی دو روز پس از تولد زردی خون خود را نشان می دهند. پس از سه چهار روز میزان زردی بالا می رود و در روز هفتم با هشتم تولد درجه زردی به اوج خود می رسد.

اولین اثر زردی روی چشم ها و به صورت زرد شدن سفیدی آن ایجاد دیده می شود. پس از چشم ها به صورت ایجاد زردی روی گونه ها، سپس صورت خودش را نشان می دهد. با بالا رفتن درجه ی بیلی روبین زردی در سینه، پشت و شکم نوزاد بروز می کند. پس از آن انتظار این است که دست ها و پاها نیز درگیر زردی شوند، اما چون میزان گردش خون در این قسمت ها کمتر است، بالطبع احتمال بروز زردی در آن ها هم کمتر خواهد بود.

یکی از اصلی ترین عوارض زردی کرن ایکتروس می باشد. کرن ایکتروس زمانی که بیلی روبین غیر کونژوگه در مغز تجمع می یابد، ایجاد می شود.

متخصصان معتقدند که زردی نوزادی به راحتی قابل درمان است با این حال اشتباهات رایجی که منجر به بالا رفتن سطح بیلی روبین و ایجاد کرن ایکتروس می شود عبارتند از:

• عدم توجه به وجود زردی
• تاخیر در شروع درمان
• عدم توجه به نظر والدین در مورد زردی
• خوب شیر نخوردن
• خواب آلودگی

عوامل خطر ساز ابتلا به زردی در نوزادان

• وزن کم نوزاد در زمان تولد
• جنس پسر
• نوزاد مادر دیابتی
• سابقه ی زردی در نوزاد اول
• عدم تطابق گروه خونی مادر و نوزاد
• تغذیه ی نا کافی نوزاد به خصوص در روز های اول زایمان به روش سزارین

حد خطرناک بودن زردی در نوزاد بستگی به سن، وزن، نارس یا به موقع به دنیا آمدن او دارد. به طور مثال اگر نوزادی با وزن سه و نیم یا چهار کیلوگرم و پس از ۹ ماه به دنیا آمده باشد و میزان بیلی روبینش هم ۱۲ باشد، این میزان بیلی روبین برای این نوزاد سالم طبیعی است و مشکلی ایجاد نخواهد کرد بیلی روبین ایجاد شده نیز از طریق کبد دفع خواهد شد. حالا اگر نوزادی با وزن دو کیلوگرم به دنیا بیاید و در واقع نارس باشد، در صورتی که میزان بیلی روبین بیشتر از ۱۲ باشد برای این بچه خطرناک است و باید تحت درمان قرار بگیرد.

ارزیابی های نوزادان مبتلا به زردی

تعیین میزان زردی خون صرفا بر اساس میزان بیلی روبین انجام نمی شود. نوزاد باید از نظر وزن، تغذیه، نارس بودن و… نیز ارزیابی شود. نوزادان پرخطر ریسک بالاتری برای ابتلا به زردی دارند و دانستن این موارد به تشخیص زودهنگام بیماری کمک می کند.

طبق مطالعات انجام شده از آن جا که پلاک های حاصل از تجمعات بیلی روبین بیشتر در قسمت های میانی مغز (ناحیه ای که تمام اعصاب دوازده گانه مغزی از آن عبور می کنند) رسوب می کنند، زردی می تواند بر تمام حس ها اثر بگذارد. در نتیجه ممکن است نوزاد علائمی مانند کم شنوایی، عدم تعادل، اختلال بلع، اختلالات حرکتی و … را نشان دهد. از این رو یک ارزیابی کلی توسط تیم پزشکی برای این کودکان ضروری می باشد.

بنابرین برخی دیگر از علائم زردی عبارتند از:

• مختل شدن گفتار (به علت درگیر شدن اعصاب زوج 9 و 10 مغزی)
• اختلالات بینایی
• مشکلات حرکتی (بسیار شایع است)
• جیغ کشیدن و گریه هایی با صدای تیز (فرکانس بالا) در فاز حاد بیماری (که نشان دهنده درد شدید است)
• ضعف و سستی (حتی به دلیل ضعف عضلانی ممکن است آپنه تنفسی در آن ها رخ دهد)
• تشنج و اختلالات طولانی مدت (به عنوان مثال انقباضات شدید در اندام های انتهایی مانند دست و پا)
• کم شنوایی حسی-عصبی

عوامل خطرساز درگیری مغزی (کرن ایکتروس)

• سطح بیلی روبین بالا
• مدت تماس با بیلی روبین
• علت ایجاد زردی
• حال عمومی نوزاد
• نارس به دنیا آمدن نوزاد
• آسفیکسی
• خون ریزی داخل بطنی
• عفونت یا مننژیت
• دارو های جدا کننده ی بیلی روبین از آلبومین

درمان زردی نوزادی

انتخاب روش درمان قطعی زردی نوزاد، به علت زردی، سطح بیلی روبین، و سن نوزاد بستگی دارد. زردی بچه هنگامی که خفیف باشد به صورت طبیعی از ۷ روز تا ۱۴ روز با دفع تدریجی بیلی روبین توسط بدن از بین می رود. همچنین زردی در نوزادانی که زردی شیردهی دارند با افزایش دفعات شیردهی توسط مادر از بین می رود.

در موارد جدی تر برای رفع زردی نوزادان باید درمان توسط متخصص زردی نوزاد در تهران در کوتاه ترین زمان ممکن پس از تولد نوزاد آغاز شود.

۱) مصرف مایعات

از دست رفتن مایعات در بدن باعث افزایش سطح بیلی روبین در خون می شود. درمان کم آبی بدن می تواند باعث دفع بیلی روبین از راه ادرار و مدفوع و کاهش درجه زردی نوزاد شود.

۲) فتوتراپی

یکی از بهترین روش های درمان قطعی زردی نوزاد فتوتراپی است. در این روش برای پایین آوردن درجه زردی و درمان زردی نوزاد، نوزاد زیر نور خاصی قرار می گیرد. این نور بیلی روبین داخل خون را به شکلی تبدیل می کند که راحت تر از بدن دفع شود.

۳) تعویض خون

این روش برای درمان زردی نوزادان فقط در موارد اضطراری و سطوح بالای بیلی روبین انجام می شود. تعویض خون به منظور کاهش هر چه سریع تر سطح بیلی روبین خون و درجه زردی انجام می شود.

۴) ایمونوگلوبولین داخل وریدی (IVIg)

در این روش ایمونوگلوبین از طریق رگ به نوزادانی کهزردی نا هم خوانی گروه خونی دارند و یا مواردی که روش های دیگر درمان بر آن اثر بخش نبوده است تجویز می شود. IVIg  آنتی بادی هایی را که بر روی گلبول های قرمز خون اثر می گذارد را متوقف می کند و نیاز به انتقال خون را کاهش می دهد.

مطب دکتر بهروز سلطانی متخصص کودکان و نوزادان آماده ارائه کلیه خدمات پزشکی کودکان و نوزادان دلبند شما جهت دریافت خدمات معاینه زردی، چک آپ دوره ای و انواع جراحی سرپایی ختنه، سرم تراپی با شماره های ۰۲۱۶۶۹۱۲۹۸۵ – ۰۲۱۶۶۹۱۳۰۱۴ در تماس باشید.