تغذیه نوزاد و کودک

دوران نوزادی و کودکی دوران بسیار مهم و حساس در زندگی هر فرد است، بویژه دو سال اول زندگی که برای رشد و تکامل مطلوب و تأمین سلامت انسان در سایر دوره‌های زندگی دوره‌ای حیاتی و کلیدی است. زیرا در این دوره تأخیر رشد، بیماری‌ های شایع کودکی و کمبود ریزمغذی‌ها در تغذیه کودکان می‌تواند آثار پایدار و غیرقابل جبرانی در سال‌های بعد بر جای بگذارد. بنابرین توجه به اصول رژیم غذایی در رشد و سلامتی کودک از اهمیت بسیار ویژه ای برخوردار است. به تدریج با رشد تدریجی و فعال تر شدن کودک اصول تغذیه مناسب باید انرژی لازم برای بازی، حرکت و یادگیری کودک را تأمین کند.

اصول تغذیه کودک و نوزاد

اصول تغذیه کودکان باید در همه سنین و به‌خصوص در سال‌های اول زندگی مراعات شود. در این سال ها، اصلی‌ترین غذای کودک شیر مادر یا شیر خشک است به طوری که در ۱۲ ماه اول، بخش اصلی کالری موردنیاز کودک با خوردن شیر مادر یا شیر خشک تأمین می‌ شود.

کودک بعد از شش ‌ماهگی، آرام‌ آرام می تواند طعم ‌های متفاوت را بچشد و اضافه کردن مرحله ‌به ‌مرحله مواد غذایی به رژیم غذایی در طول چند ماه، زمینه را برای آشنا شدن او با طعم‌ها فراهم می‌کند. در این مرحله کودکان برای مصرف غذا کمکی آماده می‌شوند.

• اصول شیردهی

شیردهی انحصاری برای شش ماه مزایای بسیار زیادی را برای نوزاد و مادر به همراه دارد. برای مثال منجر به حفاظت نوزاد در برابر عفونت های گوارشی، عفونت های اکتسابی و کاهش میزان مرگ و میر ناشی از اسهال و سایر عفونت ها دوران نوزادی می شود. همچنین شیر مادر به عنوان منبع اساسی انرژی و مواد مغذی در زمان بیماری میزان مرگ و میر در میان کودکان مبتلا به سوء تغذیه را کاهش می دهد.

شیر مادر یک منبع مهم انرژی و مواد مغذی در کودکان شش تا بیست و چهار ماهه است. شیر مادر نیمی از انرژی مورد نیاز کودکان بین 6 تا 12 ماهه و یک سوم انرژی مورد نیاز کودکان بین 12 تا 24 ماهه را تامین می کند. کودکان و نوجوانانی که در دوران نوزادی از شیر مادر تغذیه کرده اند کمتر دچار اضافه وزن یا چاقی می شوند و عملکرد بهتری در آزمون های هوش و فعالیت در مدرسه دارند.

• اصول غذای کمکی

طبق اصول تغذیه کودکان، کارشناسان تغذیه توصیه می‌کنند که در چهار ماه ابتدایی، حتی آب هم نباید به تغذیه روزانه‌ کودک اضافه کرد و در فاصله چهار تا شش ‌ماهگی هم تنها با توصیه پزشک متخصص رشد و تغذیه اطفال، می توان ترکیبات ساده‌ای مثل لعاب برنج را به شیری که در طول روز مصرف می‌کند اضافه کرد.

در حدود شش ماهگی، نیاز نوزاد به انرژی و مواد مغذی بیش از میزانی است که شیر مادر آن را تامین می کند و مصرف غذای کمکی برای تامین این نیازها ضروری است. نوزاد در این سن از لحاظ تکاملی برای مصرف سایر مواد غذایی آماده است. اگر غذاهای مکمل در شش ماهگی دریافت نشوند یا میزان مصرف آن ها کافی نباشد، رشد نوزاد دچار اختلال می گردد.

نکات مهم در تغذیه کودک با غذای کمکی مناسب عبارتند از:

• ادامه دادن به شیردهی مکرر و متناسب با نیاز کودک تا سن دو سالگی
• غذا دادن با علاقه و توجه به کودک (به نوزادان به طور مستقیم و به آرامی و صبورانه غذا بدهید و کودکان را در غذا خوردن یاری کنید، آن ها را تشویق به خوردن کنید، با آن ها صحبت کرده و تماس چشمی برقرار کنید)
• توجه به بهداشت در تهیه غذای کودک
• آغاز غذای کمکی در شش ماهگی با مقدار کم و افزایش تدریجی آن با افزایش سن کودک
• استفاده از غذاهای کمکی غنی شده با مکمل های ویتامین و مواد معدنی
• افزایش دریافت مایعات شامل شیر مادر و غذاهای نرم و مورد علاقه در زمان بیماری

گروه های اصلی غذایی برای کودک

باید اطمینان حاصل شود که اصول تغذیه کودکان  رعایت شده و تغذیه کودک  هر پنج گروه اصلی غذایی زیر را در بر می گیرد:

• میوه و سبزیجات

باید برای کودکان انواع ویتامین، آنتی‌اکسیدان و فیبر موردنیاز تأمین شود که می‌تواند برای پیشگیری از بروز مشکلاتی نظیر بیماری‌های قلبی و مغزی مفید باشد.

• غلات

شامل نان، ماکارونی، برنج، ذرت و جو است. این غذاها انرژی موردنیاز برای رشد و یادگیری را برای کودک فراهم می کنند.

• لبنیات

لبنیات جزء اصلی غذای کودک ۱۲ ماهه می باشد که شامل شیر، پنیر و ماست سرشار از کلسیم و پروتئین است. با توجه به رشد سریع و نیاز به انرژی زیاد، کودک می‌تواند در کنار شیر خشک یا شیر مادر، مصرف شیرهای پرچرب را هم آغاز کند.

• غذاهای سرشار ازپروتئین

شامل گوشت بدون چربی، ماهی، مرغ، تخم‌مرغ، لوبیا، عدس و نخود است. این مواد غذایی برای رشد عضلانی کودک بسیار حائز اهمیت است. هم‌چنین این مواد شامل ویتامین‌ها و مواد معدنی مفید دیگری مانند آهن، روی، ویتامین B12 و امگا ۳ نیز هستند که برای رشد و یادگیری ذهنی کودک، بسیار مهم است.

• آب

سالم‌ترین نوشیدنی برای کودکان آب است که باعث تقویت دندان‌ها می‌شود، باید در تغذیه کودک ۱۲ ماهه و بالاتر از آن گنجانده شود. پس از شش ‌ماهگی، نوزادان در کنار شیر مادر یا شیر خشک می‌توانند آب ولرم شده مصرف کنند.

اصلی‌ ترین بخش‌ های تغذیه کودک

طبق نظر کارشناسان تغذیه، غذای مناسب برای رشد کودکان چندین مورد می‌تواند باشد:

• شیر

به دلیل وجود کلسیم و فسفر موجود در آن برای رشد و استحکام استخوان، دندان و ناخن‌های کودک بسیار مناسب است.

• تخم‌مرغ

تخم‌مرغ‌ها به دلیل داشتن پروتئین زیاد، برای رشد و عملکرد مغز کودکان وعده‌ی غذایی بسیار مناسبی هستند.

• کلم بروکلی

با وجود فیبر فراوانغذای مناسب برای رشد کودکان به خصوص استخوان ‌های آن‌هاست.

• ماست‌ های طعم دار

ماست نیز همانند شیر برای رشد و استحکام استخوان و دندان‌های کودک بسیار مفید است.

• سیب زمینی شیرین

یک غذای مناسب برای رشد کودکان محسوب می شود و جزو مغذی‌ترین سبزی‌ها است.

• جو دوسر

این ماده غذایی به دلیل مقادیر بالای ویتامین B و E، پتاسیم و روی به رشد و عملکرد مغز کودک کمک می‌کند.

• ماهی

کم‌چرب و سرشار از پروتئین، ویتامین‌های گروه B و مواد معدنی باارزش می باشد که باعث رشد مغز و تقویت بینایی می شود.

مطب دکتر بهروز سلطانی متخصص کودکان و نوزادان آماده ارائه کلیه خدمات پزشکی کودکان و نوزادان دلبند شما جهت دریافت خدمات معاینه زردی، چک آپ دوره ای و انواع جراحی سرپایی ختنه، سرم تراپی با شماره های ۰۲۱۶۶۹۱۲۹۸۵ – ۰۲۱۶۶۹۱۳۰۱۴ در تماس باشید.