دل درد در نوزادان و کودکان
چنانچه نوزاد به شکل غیرمعمولی گریه می کند و یا ناراحت و بی‌قرار به نظر می‌رسد، ممکن است دچار دل درد شده باشد. در مورد کودکان بزرگ‌تر، دردهای شکمی معمولاً جدی نیست. برای مثال اگر در زمان یادگیری دستشویی رفتن دل درد دارد، ممکن است فقط به دفع نیاز داشته باشد یا ممکن است پرخوری کرده باشد. اما دل درد کودک می‌تواند ناشی از یک بیماری یا مشکل گوارشی نیز باشد. در این مطلب شایع‌ترین علل دل درد در کودکان را بررسی خواهیم کرد تا ضمن کسب آگاهی بتوان در زمان مناسب و به موقع به پزشک متخصص رشد و تغذیه اطفال مراجعه کنید.
در صورت مشاهد هریک از علائم زیر، کودک باید فوراً نزد پزشک بهترین متخصص اطفال یا اورژانس برده شود:
- درد شدید و وخیم
- تب و لرز
- عرق سرد
- استفراغ طولانی مدت
- امتناع از خوردن و نوشیدن
- وجود خون در استفراغ کودک
- بثورات پوستی دردناک
آزمایشات برای تشخیص دردهای شکمی شامل موارد زیر است:
- آزمایش خون
- آزمایش ادرار و نمونۀ مدفوع
- اشعۀ ایکس
- بررسی توسط پزشک متخصص
انواع مهم دل درد در کودکان
👶🏻 قولنج نوزادی یا کولیک
توصیفی از دل درد و سایر علائم نوزاد تحریک‌پذیر است. اما به طور دقیق تر اصطلاح مورد استفاده برای توصیف گریه غیرقابل کنترل در یک نوزاد سالم است. چنانچه کودکی با سن کمتر از پنج ماه به مدت حداقل سه هفته و در هفته حداقل سه روز و در هر روز بیش از سه ساعت متوالی بیش از حد و به شکل غیرقابل کنترلی گریه کند و هیچ توضیح پزشکی برای پریشانی او وجود نداشته باشد، کولیک نوزادی تشخیص داده می‌شود. بیشتر شیرخواران بین سه و چهار ماهگی بهبود می‌یابند و وقتی به پنج ماهگی می‌رسند، کولیک آن ها کاملاً برطرف می‌شود.
👶🏻 نفخ شکم و گاز روده
درد ناشی از گاز شکم یا همان نفخ شکم در سه ماهۀ اول زندگی شیرخواران که رودۀ آن ها هنوز تکامل نیافته است شایع است. در سنین ۶ تا ۱۲ ماهگی نیز که غذاهای کمکی زیادی برای اولین بار مورد استفاده قرار می گیرد، ممکن است آنها را دچار نفخ کند. همچنین درد ناشی از گاز روده می تواند به خاطر انباشت مدفوع بیش از حد در روده بزرگ باشد. این مورد به ویژه در کودکان نوپا که ممکن است در طول دفع قادر به دفع کامل مدفوع نباشند رایج است.
برای حل این مشکل یک رژیم غذایی حاوی فیبر بالا برای کودک و مقدار معین و مناسبی آب فراهم می شود تا مشکل برطرف شود. همچنین ممکن است حذف ماده غذایی تولیدکننده گاز در بدن کودک نیز به حل مشکل کمک کند. یکی از مواد، نوشیدن آب‌میوه زیاد است. بسیاری از آب‌میوه‌ها از جمله آب سیب و آب گیلاس حاوی سوربیتول هستند که شکل غیرقابل هضمی از شکر است و باعث ایجاد گاز می‌شود.
در هر صورت، اگر کودک چند بار در روز از دل درد شکایت می‌کند یا اگر علائم دیگری مانند استفراغ، اسهال یا تب بالا نیز دارد، لازم است به پزشک متخصص کودکان و نوزادان مراجعه شود.
👶🏻 یبوست
شایع‌ترین مشکل در کودکانی که اخیراً شروع به خوردن مواد غذایی کمکی کرده‌اند یبوست است. اگر کودک در سه روز گذشته مدفوع نداشته باشد، احتمالاً یبوست دارد. از دیگر علائم یبوست مدفوع سفت و خشک است که دفع کردن آن برای کودک سخت است.
اگر کودک غذاهای کمکی می‌خورد، می توان با استفادهاز غذاهایی که مدفوع شل‌تری ایجاد می‌کنند مثل بلغور جوی دوسر، زردآلو، گلابی، آلو و نخودفرنگی، یبوست کودک را برطرف کرد. اما یکی از عوامل مهم در برطرف کردن یبوست کودکان دادن آب به مقدار کافی به آن هاست که لازم است جدی گرفته شود، پس باید کودک را به نوشیدن مایعات سالم بیشتر تشویق کرد. ورزش نیز می‌تواند به تحریک حرکات روده کمک کند.
👶🏻 رفلاکس
بیشتر نوزادان پس از تغذیه کمی شیر بالا می‌آورند که مشکلی ندارد و رفلاکس طبیعی است و کودک هم فشاری را تحمل نمی‌کند و اذیت نمی‌شود.
اما اگر کودک در دفعات خیلی زیاد استفراغ می‌کند، احتمالاً دچار رفلاکس معده به مری یا رفلاکس غیرطبیعی است. رفلاکس نوزاد زمانی اتفاق می‌افتد که دریچه بین مری و معده کودک به درستی عمل نمی‌کند و غذا و اسید معده، از معده به گلو بالا می‌آید. این رفلاکس می‌تواند باعث درد معده و احساس سوزش در گلو و قفسه سینه شود. در این صورت ضروری است که با پزشک در این مورد صحبت شود.
👶🏻 آلرژی غذایی
اگر کودک به یک ماده غذایی آلرژی داشته باشد، بدن او با ماده غذایی مانند یک عامل مهاجم رفتار می‌کند و حمله سیستم ایمنی بدن را برنامه‌ریزی می‌کند و همین باعث بروز علائم آلرژی از جمله استفراغ، اسهال، دل درد، مدفوع خونی و التهاب پوستی خارش‌دار می‌شود که می‌تواند خفیف یا شدید باشد. شایع‌ترین مواد غذایی آلرژی زا عبارتند از:
- تخم پرندگان
- شیر
- بادام زمینی
- آجیل های درختی
- ماهی
- گندم
- سویا
واکنش‌های آلرژیک می‌تواند در عرض چند دقیقه یا چند ساعت پس از خوردن غذا رخ دهد و اگر به نظر می‌رسد کودک در تنفس با مشکل مواجه است، صورت یا لب‌هایش متورم شده یا پس از تغذیه دچار استفراغ یا اسهال شدید می‌شود، باید با اورژانس تماس گرفته شود.
👶🏻 آلرژی به شیر یا عدم تحمل لاکتوز
آلرژی به شیر در کودکان و نوزادان می‌تواند باعث درد یا انقباضات شکم، حالت تهوع، استفراغ، اسهال، مدفوع خونی، کهیر، خس‌خس سینه، سرفه یا ورم زبان شود. در شدیدترین موارد، آلرژی غذایی می‌تواند یک واکنش تهدیدکننده حیات به نام شوک آنافیلاکسی ایجاد کند. علائم این نوع واکنش شامل کبود شدن، مشکل در تنفس، ضعف شدید یا رنگ‌پریدگی، کهیر در سرتاسر بدن، اسهال خونی و ورم صورت، گردن یا سر است. در این صورت باید با اورژانس تماس گرفته شود.
👶🏻 انسداد روده
اگر کودک یک دقیقه خوب به نظر می‌رسد و یک دقیقه بعد از درد به خود می‌پیچد، پاهایش را جمع می‌کند و به شدت گریه می‌کند، به ویژه اگر شدت و فراوانی این علائم رو به افزایش است و کودک استفراغ می‌کند، باید فورا با پزشک تماس گرفته شود. زیرا این علائم ممکن است نشانۀ یک انسداد روده مانند تنگی پیلور باشد، یا این که یک بخش از روده در بخش مجاور فرو رفته است در هم فرو رفتن روده (انواژیناسیون) است که در این صورت امکان عبور غذا وجود ندارد.
👶🏻 سرماخوردگی و آنفلوانزا
سرماخوردگی و آنفولانزا هم می‌تواند باعث دل درد کودکان شود. بیشتر مخاط تولیدشده در اثر بیماری در دستگاه تنفسی فوقانی، از طریق گلو پایین می‌آید و می‌تواند معده را تحریک کند. برخی از کودکان برای دفع شدن مخاط از بدن خود استفراغ می‌کنند که معمولاً مخاط را خارج می‌کند و درد از بین می‌رود. بنابراین باید در حین مبارزه با این بیماری مقدار زیادی شیر مادر یا شیر خشک به کودک داده شود تا دچار کم آبی نشود.
👶🏻 سایر عفونت‌ها
عفونت مجاری ادراری کودک و حتی عفونت گوش نیز گاهی می‌تواند منجر به مشکلات معده، از جمله تهوع و استفراغ شود. اگر نوزاد استفراغ می‌کند یا دچار اسهال شده، ممکن است عفونتی داشته باشد که بهتر است خیلی سریع توسط پزشک بررسی شود.
👶🏻 ماشین‌زدگی
اگر نوزاد در طول حرکت ماشین یا سایر وسایل نقلیه حالت تهوع دارد یا استفراغ می‌کند، ممکن است دچار تهوع ناشی از حرکت و تکان یا همان اصطلاحاً ماشین‌زدگی شده باشد. کارشناسان معتقدند که این اتفاق زمانی می‌افتد که ارتباط بین چیزی که کودک می‌بیند و آنچه با بخش‌های حساس به حرکت بدن خود مانند گوش درونی و برخی از عصب‌ها احساس می‌کند، قطع می‌شود. سعی کنید در طول سواری‌های طولانی در وسایل نقلیه، گاهی توقف کنید تا کودک هوای تازه تنفس کند. وجود کمی غذا در معده کودک قبل از حرکت نیز ممکن است به بهتر شدن حال او کمک کند.
مطب دکتر بهروز سلطانی متخصص کودکان و نوزادان آماده ارائه کلیه خدمات پزشکی کودکان و نوزادان دلبند شما جهت دریافت خدمات معاینه زردی، چک آپ دوره ای و انواع جراحی سرپایی ختنه، سرم تراپی با شماره های ۰۲۱۶۶۹۱۲۹۸۵ – ۰۲۱۶۶۹۱۳۰۱۴ در تماس باشید.
بدون دیدگاه