آیا کودکان هم دچار استرس می شوند؟
بله کودکان مثل بزرگسالان دچار استرس میشوند! اغلب والدین دوران کودکی را دوران بی‌خیالی و آسودگی فرزند خود می‌دانند. اما بهتر است بدانید که کودکان نیز مثل ما گاهی دچار استرس میشوند، بنابراین والدین باید راه های مقابله با استرس کودکان را یاد بگیرند تا بتوانند به فرزند خود کمک کنند.
استرس در کودکان
گاهی مسائلی مثل مدرسه و زندگی اجتماعی استرس‌هایی را به فرزند شما وارد می‌کند که باعث نگرانی وی میشوند. شما به عنوان والدین نمی‌توانید از کودک خود در برابر استرس محافظت کنید. اما می‌توانید راه های سالم برای مقابله با استرس کودکان را یاد بگیرید و به آنها در حل مشکلات شان کمک کنید.
موارد زیر از رایج ترین عوامل ایجاد استرس در کودکان هستند
- نگرانی درمورد تکالیف یا نمرات مدرسه
- درد، جراحت، بیماری و…
- حجم فعالیت‌ها و مسئولیت‌ها در مدرسه، باشگاه و…
- مشکل با دوستان، آزار دیدن و زورگوییِ سایر بچه‌ها یا فشارهایی که از سمت گروه دوستان به کودک وارد می‌شود
- تغییر مدرسه، نقل مکان یا مسائل و مشکلات خانوادگی، بی‌خانمانی و…
- داشتن افکار منفی نسبت به خود
- تغییرات جسمی و فیزیکی (مثلا در دوره بلوغ) در دختران و پسران
- مشکلات خانوادگی مانند جدایی
- وجود مشکلات و مسائل مالی در خانواده
- زندگی در منطقه یا خانه‌ای ناامن، ترس از اطرافیان
- و…
علائم استرس در کودکان
والدین می‌توانند با مشاهده علائم و نشانه‌های فیزیکی و احساسی یا تشدید حالات نامناسب کودک، از وجود استرس در کودکان خود باخبر شوند.
۱. نشانه های فیزیکی استرس در کودکان
- کاهش اشتها یا تغییرات دیگر در عادات غذایی کودک
- سردرد
- دل درد یا دردهای شکمی بی‌دلیل
- نشانه های فیزیکی خاص بدون وجود بیماری یا مشکلی مشخص
- کابوس های شبانه
- اختلال در ساعات خواب کودک
۲. نشانه های رفتاری یا احساسی استرس در کودکان
- نگرانی و اضطراب مشهود
- بروز یا تشدید ترس (ترس از تاریکی، تنهایی یا غریبه ها)
- ناتوانی در استراحت کردن
- وابستگی شدید به والدین
- عصبانیت، گریه و ناله، بهانه گیری
- ناتوانی در کنترل احساسات
- رفتار توأم با پرخاشگری و لجبازی
- بروز رفتارهای بچگانه که مناسب سن کودک نیست
- عدم علاقه به مشارکت در فعالیت‌های مدرسه یا وظایف خانوادگی
راهکارهای کنترل استرس و اضطراب کودکان
کودکان هم به طرق سالم و هم ناسالم با استرس مقابله می‌کنند. مسلما از والدین خود توقع دارند تا به آنها در حل مشکلات شان کمک نمایند. اما اکثر والدین از راه های مقابله با استرس کودکان آگاه نیستید. در ادامه به برخی از این راهکارها خواهیم پرداخت.
۱) به آنها توجه کنید
هر وقت به مسائل آزار دهنده کودک خود توجه می‌کنید، بهتر است توجهتان به شکل کلامی باشد تا وی متوجه آن شود. اگر می‌توانید، احساسی را که فکر می‌کنید کودک شما دارد، بلند بیان کنید. به عنوان مثال به او بگویید: به نظر میرسه امروز چیزی در زمین بازی باعث ناراحتیت شده باشه!
۲) به حرف‌هایش گوش دهید
از فرزند خود بخواهید آنچه باعث ناراحتی‌اش می‌شود را به شما بگوید. با دقت و با آرامش، با علاقه و صبر به حرف فرزند خود گوش دهید. از قضاوت‌های زود هنگام، سرزنش، سخنرانی یا حرف زدن در مورد اینکه اگر شما جای او بودید چه کاری انجام می‌دادید، خودداری کنید. مسئله اصلی این است که به نگرانی‌ها و احساسات فرزند خود گوش دهید.
۳) بیان احساساتش را به او یاد بدهید
بعضی از کودکان کم سن هنوز کلمه مناسب برای احساسات خود را بلد نیستند. اگر فرزند شما عصبی و نا امید به نظر می‌رسد، از این کلمات استفاده کنید تا وی کلمات مناسب برای بیان احساساتش را یاد بگیرد. کودکانی که توانایی بیان احساسات خود را دارند کمتر در شرایط بد احساسی قرار می‌گیرند.
۴) درکنار کودک باشید
کودکان گاهی دوست ندارند در مورد موضوعی که باعث نگرانی شان شده صحبت کنند. اشکالی ندارد، حضور والدین درکنار فرزندان می‌تواند راهی برای مقابله با استرس کودکان باشد. مثلا؛ اگر فرزندتان میلی به حرف زدن ندارد می‌توانید با هم قدم بزنید، غذا بپزید و فیلم ببینید.
۵) حال و هوای فرزند خود را تغییر دهید
کاری که باید پس از کارهای ذکر شده انجام دهیم این است که موضوع را عوض کنیم و به سمت مثبت‌تر و آرامش بخش‌تر ساختن محیط حرکت کنیم. به یاد داشته باشید که به هر موضوع و مشکلی باید به مقدار لازم توجه کرد.
۶) عامل استرس را محدود کنید
اگر موقعیت‌های ویژه‌ای باعث ایجاد استرس شده‌اند، درصورت امکان سعی کنید آن موقعیت‌ها را محدود کنید. مثلا اگر کلاس‌های فوق برنامه یا فعالیت‌های بعد از مدرسه‌ی کودکتان زیاد است و فشار آنها باعث استرس در او می‌شود، می‌توانید این فعالیت‌ها را محدود کنید تا فرزندتان زمان و انرژی بیشتری در اختیار داشته باشد.
سوالات متداول مادران و پدران
استرس روی کودکان چه تاثیری دارد؟
هر چه سن کودک کمتر باشد، اثرات منفی فشار روانی و استرس روی آنها بیشتر می‌باشد. استرس از طریق راه‌های ذیل برروی کودکان اثر می‌گذارد:
- اختلال در رشد ذهنی طبیعی کودک
- تاثیر منفی در توانایی های کودک و کاهش میزان عملکرد
- ایجاد مشکل در زندگی بزرگسالی و ایجاد اختلالاتی مثل اختلالات خوردن، اضطراب، پارانویا، افسردگی و…
” همچنین، به دلیل تاثیر منفی هورمون استرس، سیستم ایمنی بدن آنها ضعیف شده و نسبت به عفونت‌ها و باکتری‌ها آسیب پذیر میشوند. مدام بیمار بوده و زمان بهبودی آنها معمولا طولانی می‌شود. “
چه زمانی باید کودک را نزد روانشناس برد؟
در بسیاری از موارد، والدین دلسوز، به خوبی می‌توانند به کاهش استرس کودک کمک کنند. اما زمانی که والدین، بجای گرفتن کمک تخصصی، از افراد غیر متخصص برای تربیت کمک می‌گیرند، معمولا کار بدتر می‌شود. همچنین گاهی اوقات، حتی با وجود مراقبت والدین، عوامل استرس زای مدرسه و محیط به قدری شدید می‌شود که باید از طریق یک مشاوره کودک مسئله برطرف شود.
اگر هر یک از موارد زیر را در کودکتان دیدید حتماً از یک مشاور یا متخصص خوب کمک بگیرید.
- اگر مدام به حجم ناراحتی، افسردگی و گوشه گیری کودکتان اضافه می‌شود
- اگر کودک شما در برقراری ارتباط با خانواده و دوستانش مشکل دارد
- اگر کودک شما قادر به کنترل رفتار و خشم خود نیست
نتیجه گیری
استرس در کودکان می‌تواند عواقبی جدی برروی رشد و توسعه آنها داشته باشد. فشارهای تحصیلی، محیط ناپایدار خانوادگی، تغییرات اجتماعی و اضطراب نمونه‌هایی از عواملی هستند که می‌توانند به استرس در کودکان منجر شوند. استرس ممکن است باعث تغییر در رفتار، خواب غیرعادی، مشکلات تغذیه‌ای و اختلال در تمرکز و یادگیری شود. برای کاهش استرس در کودکان، ایجاد محیط آرام و پشتیبانی از احساس امنیت، تعامل مثبت و ارائه فعالیت‌های آرامش‌بخش می‌تواند مفید باشد. همچنین، ارائه حمایت اجتماعی و مشاوره متخصصان نیز می‌تواند به کودکان کمک کند تا راه‌های موثری برای مدیریت استرس را یاد بگیرند. به طور کلی، آگاهی و اقدام به منظور شناسایی و مدیریت استرس در کودکان می‌تواند به آنها کمک کند تا سالم و متعادل رشد و توسعه پیدا کنند.
مطب دکتر بهروز سلطانی متخصص کودکان و نوزادان آماده ارائه کلیه خدمات پزشکی کودکان و نوزادان دلبند شما جهت دریافت خدمات معاینه زردی، چک آپ دوره ای و انواع جراحی سرپایی ختنه، سرم تراپی با شماره های ۰۲۱۶۶۹۱۲۹۸۵ – ۰۲۱۶۶۹۱۳۰۱۴ در تماس باشید.
بدون دیدگاه