تب در کودکان و نوزادان

تب نشانه‌ی نسبتا خوبی است. وقتی کودکی دچار تب می‌شود یعنی سیستم ایمنی بدن او در مقابل بیماری و عفونت در حال مقاومت و مبارزه کردن است. پس مغز فرمان بالا رفتن دمای بدن را می‌ دهد تا گلبول‌های سفید بتوانند به طور موثرتری به ویروس‌ها و باکتری‌ها حمله کنند. کودکان سالم می ‌توانند تب تا دمای حدود ۴۱ درجه‌ی سانتی گراد را هم تحمل کنند و هیچ عوارضی نیز در آن ها به‌وجود نمی ‌آید. با این حال تب در نوزادان می‌تواند یکی از ترسناک‌ترین علائم برای والدین باشد، به‌ویژه هنگامی‌که تب خیلی بالا باشد و یا نوزاد تنها چند هفته باشد که متولد شده است.

بنابرین در بیشتر مواقع تب کودک خیلی مشکل خطرناکی نیست، اما در سنین پایین، به‌ویژه ۳ سال ابتدایی زندگی، درصورت مشاهد درمان تب خیلی بالا در کودک، باید با حفظ خونسردی اقدامات مناسب انجام گیرد.

چه عواملی باعث تب در کودکان و نوزادان می ‌شود؟

تب یک بیماری نیست، بلکه یکی از علائم بیماری محسوب می ‌شود. تب معمولاً به این معناست که بدن در حال مبارزه با بیماری است و سیستم ایمنی بدن در حال انجام کار است. اگر کودک تب داشته باشد، در بیشتر موارد به این معناست که او احتمالاً به سرماخوردگی و یا عفونت ویروسی دیگری مبتلا شده است. ذات‌الریه، عفونت ادراری، گوش و یا عفونتی جدی‌تر مانند عفونت باکتریایی خون یا مننژیت نیز ممکن است باعث تب شوند، هرچند این موارد در نوزادان کمتر دیده می ‌شوند.

سایر دلایل تب در کودکان و نوزادان عبارت‌اند از:

• واکنش به واکسیناسیون
• گرم شدن بیش از حد بدن به علت پوشیدن لباس زیاد
• گذراندن زمان زیاد خارج از خانه در محیط باز در هوای گرم

علائم تب در کودکان و نوزادان

ممکن است رفتار کودک تغییر کند و بدخلق‌تر از حد معمول شود.

دیگر علائم تب در کودکان و نوزادان عبارت‌اند از:

• کم‌ خوابی
• کم غذاخوردن
• علاقه نداشتن به بازی و تحرک
• فعالیت کمتر و حتی بی‌حالی
• تشنج

دقیق ترین راه اندازه گیری دمای بدن اطفال

اندازه‌گیری دقیق میزان دمای بدن کودک کمی دشوار است، اما شیوه‌هایی وجود دارند که نسبت به سایر روش ها دقیق‌تر هستند:

• اندازه‌ گیری دما از طریق مقعد

این شیوه قابل پذیرش در کودکان بزرگ‌تر نیست، اما برای نوزادان و کودکان تا حدود ۳ سالگی بهترین و دقیق‌ترین گزینه است. میزان صحت این اندازه‌گیری از همه‌ی روش‌ها بیشتر است. برای انجام این روش باید کودک به پشت بخوابد و پاها بالا گرفته شود.

• اندازه‌ گیری دما از طریق دهان

این روش درمورد کودکان بالای ۴ سال مناسب است. در این روش دماسنج در دهان نگه داشته می شود و نیازی به درآوردن لباس کودک نیست. اما اگر کودک به‌درستی دماسنج را در دهان نگه ندارد، امکان بروز خطا وجود خواهد داشت. این روش نیز دقت نسبتا خوبی دارد. درصورتی‌ که قبل از استفاده از دماسنج، کودک چیزی گرم یا سرد خورده باشد باید کمی صبر کرد.

• اندازه‌ گیری دما از طریق زیربغل

استفاده از این روش بسیار آسان است، ولی اگر دمای اتاق پایین باشد، این روش توصیه نمی ‌شود. عدد خوانده ‌شده روی دماسنج در این روش را باید در حدود 0.5 درجه‌ی سانتی گراد افزایش داد تا نتیجه دقیق‌تری حاصل شود.

• اندازه‌ گیری دما ازطریق پیشانی

دماسنج مربوط به این روش ارزان نیست و این روش از همه گران‌تر است. استفاده از آن برای کودکان راحت است و تنها در چند ثانیه می ‌تواند دما را ثبت کند. برای خوانش دقیق عدد دماسنج لازم است تا دماسنج بین ابروها و قسمت رویش موها قرار داده شود.

❗ نکات مهم درمورد اندازه گیری دمای کودک و نوزاد

• هیچ وقت درست بعد از حمام کردن یا موقعی که کودک زیر پتو بوده دمای بدنش را اندازه گیری نکنید زیرا می ‌تواند بر عدد به دست آمده تاثیر بگذارد.
• هیچ وقت موقع گرفتن دمای بدن فرزندتان، او را تنها رها نکنید.

کی باید تب کودک را جدی گرفت؟

• در نوزاد تازه به‌ دنیا آمده یا یکی‌ دوماهه، با دیدن عدد ۳۸ درجه‌ سانتیگراد روی دماسنج باید به پزشک مراجعه شود.
• در نوزاد ۳ تا ۶ ماهه، در صورت مشاهده‌ عدد ۳ درجه‌ سانتیگراد باید موضوع را پیگیری جدی کرد زیرا ممکن است عوارض تب بالا در نوزاد جبران ناپذیر باشد.

مشاهده‌ عدد ۳۹.۴ درجه سانتیگراد نیز برای کودکان بالای ۶ ماه نیازمند پیگیری است.

چگونه تب کودک را مدیریت کنیم؟

• دارو

برای کودکان زیر ۶ ماه طبق دستور پزشک متخصص می توان از استامینوفن نوزاد که تنها تب‌بُر پیشنهادی در این سنین است، استفاده کرد. در سنین بالاتر امکان استفاده از ایبوپروفن کودکان هم وجود دارد اما مصرف این داروها با آزردگی معده همراه است. این داروها فقط می ‌توانند در کاهش دمای بدن کودک نقش داشته باشند و علت و ریشه‌ بیماری را از بین نمی برند. بنابرین با از بین رفتن اثر دارو، دوباره دمای بدن کودک بالا خواهد رفت و این به‌ خاطر از بین نرفتن ریشه‌ اصلی مشکل است.

پیش از آنکه در پی اندازه گیری دمای بدن باشیم باید به ظاهر، کارها و احساس کودک توجه کنیم. مثلا؛

• اگر کودک حاضر نیست دارو بخورد و برای دادن دارو به کودک باید به‌دنبال او دوید، وضع تب کودک نگران کننده نیست زیرا توان شیطنت و دویدن دارد.
• اگر استفاده از داروها و روش‌های پایین ‌آوردن تب باعث می ‌شود تا حال کودک بهتر شود باید زیر نظز پزشک از آنها استفاده کرد.

• حمام با آب ولرم، پاشویه، کشیدن پارچه‌ نمدار روی بدن کودک

استفاده از دارو تنها راه درمان تب کودک نیست. حمام با آب ولرم، پاشویه یا کشیدن پارچه‌ی نم‌دار روی بدن کودک هم تأثیرگذار است. اما یادتان باشد که نباید از یخ و حمام با آب سرد استفاده کرد. اگر به کودک آب و مایعات کافی داده شود به هیدراته شدن بدن او کمک خواهد شد و کودک برای جنگیدن با بیماری آماده‌تر می‌ شود.

• استفاده از داروهای ORS

در صورت وجود اسهال و استفراغ در کودک می توان از ORS نیز استفاده کرد. به کمک این داروها الکترولیت‌ها و مایعات در بدن جایگزین می شوند.

• استفاده از لباس‌ های نرم و راحت

بهتر است به ‌جای استفاده از لباسی ضخیم، چند تکه لباس را لایه لایه تن کودک کرد، زیرا هنگام تب و لرز گاهی لازم است لباس تن کودک کم شود و گاهی باید به او لباس بیشتری پوشانده شود.

مطب دکتر بهروز سلطانی متخصص کودکان و نوزادان آماده ارائه کلیه خدمات پزشکی کودکان و نوزادان دلبند شما جهت دریافت خدمات معاینه زردی، چک آپ دوره ای و انواع جراحی سرپایی ختنه، سرم تراپی با شماره های ۰۲۱۶۶۹۱۲۹۸۵ – ۰۲۱۶۶۹۱۳۰۱۴ در تماس باشید.