راست دست یا چپ دست؟ مسئله این است.

در حدود ۹۰ درصد از جمعیت بزرگسالان راست دست می باشند و چپ دست ها تنها ۱۰ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می دهند. با این حال نوزادان تازه متولد شده، به میزان یکسانی از دست راست و چپ خود استفاده می کنند و گرفتن شیشه شیر و بازی با عروسک و توپ و اشیا و موبایل و حرکات پاها، معمولا تا ۲ سالگی با هر دو دوست و هر دو پا صورت می گیرد. اما با گذشت زمان راست دست بودن یا چپ دست بودن آنها مشخص می شود.

کودک نوپا معمولا در دو یا سه سالگی، ترجیح خود را برای راست دست شدن یا چپ دست شدن نشان می دهد.

اکثر کودکان تمایل به استفاده  از دست راست دارند.

چپ دست یا راست دست بودن به چه علت است؟

نه تغذیه نه سبک زندگی نه نوع بازی کودکانه، هیچ کدام دلیل تایید شده ای برای چپ دست شدن یا راست دست شدن کودک نیست.

هنجار های اجتماعی بی تاثیر نیستند. برای مثال فرهنگ هایی که تلاش می کنند به هر دلیل، بچه ها چپ دست نشوند، تعداد چپ دست کم تری دارند. گاها در جامعه شناسی خودمانی  ایرانی ها، شنیده می شد که قدیمی ها، چپ دستی را یک ایراد تلقی می کردند.

والدین چپ دست زیادی سراغ داریم که فرزندان راست دست دارند یا والدینی راست دست سراغ داریم که فرزند چپ دست دارند.

نیمکره چپ مغز عملکرد زبان و گفتار را کنترل می کند. در حقیقت پردازش چیزهایی که می‌ شنویم و عملیاتی که برای سخن گفتن لازم است، به عهده نیمکره چپ است. نیمکره ی چپ همچنین حرکت عضلات سمت راست بدن را کنترل می کند. از این رو در بیشتر مردم به علت فعال بودن نیمکره چپ، طرف راست بدن نسبت به طرف چپ بدن آن ها برتری دارد. همچنین انسان ها در طول تکامل خود از حرکات دست برای برقراری ارتباطات کلامی و پس از آن نوشتاری استفاده می کردند و به این ترتیب بیشتر آنها بر دست راست خود مسلط شدند و این عامل در طول سال های بسیار باعث شده است که اکثر انسان ها راست دست شوند.

با این حال مطالعات بسیاری برای توضیح نحوه تکامل دست انجام شده است. بیشتر آنها به این نتیجه رسیده اند که چپ دست بودن، مربوط به ژنتیک و انتخاب طبیعی تکاملی است.

زمان تشخیص چپ دست یا راست دست شدن کودک

برای فهم این که کودک چه زمانی راست دست می شود یا چپ دست باید چند سالی صبر کرد.

زمانی که  کودک رشد می کند، توانایی انجام مهارت های پیچیده در آن ها کامل شده و مهارت هایی مثل غذا خوردن با قاشق و خط خطی کردن کاغذ مشخص  می کند که او تمایل به گرفتن خودکار و مداد با کدام دست دارد. به مرور می توان مطلع شد که کودک از یک طرف بدن بیش تر استفاده می کند.

برخی از کودکان از سن هجده ماهگی به بعد علائم غلبه طرفی را از خود بروز می دهند و انجام  فعالیت هایی مثل نقاشی کشیدن و غذا خوردن را با یک طرف بدن بیش تر انجام می دهند. البته در این سن نمی توان دقیقا مشخص کرد که غلبه طرفی در کوکان وجود دارد یا خیر. اما سن پنج سال به بعد زمانی است که می توان با اطمینان بیشتری متوجه شد که کودک دست راست می شود یا دست چپ.

با چه راه هایی می توان چپ دستی یا راست دستی کودکان را تشخیص داد؟

• یک نخ و سوزن پلاستیکی به کودک بدهید و از او بخواهید نخ را از سوزن رد کند. دستی که کودک با آن نخ را عبور می دهد، دست غالب است.
• یک اسباب بازی در مقابل کودک قرار دهید و توجه کنید که با کدام دست آن را بر می دارد.

• توجه کنید که کودک از کدام پا برای لی لی کردن یا شوت کردن توپ استفاده می کند.
• توجه کنید که کودک برای شنیدن به صداهای کم (مثل صدای تیک تاک ساعت)، از کدام گوش خود استفاده می کند یا موقع صحبت کردن با تلفن، گوشی را با کدام دست نگه می دارد.

آیا چپ دست بودن مزایایی دارد؟

برخی محققان معتقدند که بیشتر چپ دست ها به طور نسبی افراد موفقی محسوب می شوند. این افراد خلاقیت و هنر بیشتری دارند و پیچیده تر فکر می کنند. در حقیقت ساختار مغز چپ دست ها باعث شده است که آنها بتوانند زبان، روابط فضایی و احساسات را به شیوه های متنوع تر و خلاقانه تر پردازش کنند.

همچنین چپ دست ها در موسیقی و ریاضیات استعداد بیشتری از راست دست ها دارند. در مطالعه ای که بر روی نوازندگان ارکسترهای حرفه ای انجام شد مشخص گردید که تعداد قابل توجهی از افراد با استعداد، چپ دست بودند.

این نوازندگان چپ دست حتی سازهایی مانند ویولن را به کار می بردند که به نظر می رسد برای راست دست ها طراحی شده است. علاوه بر این مطالعات نشان داده است که بسیاری از نوجوانانی که در ریاضیات با استعداد بودند، چپ دست بوده اند.

۴ نفر از ۶ رئیس جمهور گذشته آمریکا چپ دست هستند.

از فرزند چپ دست خود حمایت کنید

فراهم کردن ابزارهای مخصوص برای چپ دست ها به پیشرفت آن ها کمک می کند و اعتماد به نفس شان را تقویت می کند. چرا که انجام کارهای معمول روزمره برای کودکان چپ دستی که در دنیای راست دست ها زندگی می کنند، چندان آسان نیست.

برخی از این ابزارها عبارتنداز:

• قیچی
• قوطی باز کن (البته نه برای کودکان کم سن!)
• نوت بوک
• قاشق بچه گانه دست چپ
• قلم و تراش مخصوص افراد چپ دست
• گیتارها و کتاب های آکورد چپ دست

کلام آخر

۱) چپ دست یا راست دست بودن کودک تفاوتی ندارد. شما باید به کودکتان اجازه دهید دست غالب خود را کشف کند و اگر هنوز مطمئن نیستید که بر کدام دست خود مسلط است، جای نگرانی نیست چون به مرور زمان مشخص می شود.

۲) گاهی اوقات فشاری که والدین برای استفاده از دست راست به کودکان خود وارد می کنند، می تواند موجب مشکلات روانی مانند لکنت زبان شود. بنابرین هیچگاه کودک چپ دست را مجبور به راست دستی نکنید.

۳) چپ دست بودن کودک نشانه ی ناتوانی و ضعف او نیست. حتی می توانید به دید مثبت به این موضوع نگاه کنید چون کودکان چپ دست، مهارت های بالقوه ای دارند و می توانند در زمینه های مختلف مانند ریاضی، موسیقی، کامپیوتر و… توانایی های زیادی از خود به نمایش بگذارند.

مطب دکتر بهروز سلطانی متخصص کودکان و نوزادان آماده ارائه کلیه خدمات پزشکی کودکان و نوزادان دلبند شما جهت دریافت خدمات معاینه زردی، چک آپ دوره ای و انواع جراحی سرپایی ختنه، سرم تراپی با شماره های ۰۲۱۶۶۹۱۲۹۸۵ – ۰۲۱۶۶۹۱۳۰۱۴ در تماس باشید.