تب در کودکان و نوزادان

تب نشانه‌ی نسبتا خوبی است. وقتی کودکی دچار تب می‌شود یعني سیستم ایمنی بدن او در مقابل بیماری و عفونت در حال مقاومت و مبارزه کردن است. پس مغز فرمان بالا رفتن دمای بدن را می‌ دهد تا گلبول‌هاي سفيد بتوانند به طور موثرتری به ويروس‌ها و باکتري‌ها حمله کنند. كودكان سالم مي ‌توانند تب تا دماي حدود ۴۱ درجه‌ي سانتي گراد را هم تحمل كنند و هيچ عوارضي نيز در آن ها به‌وجود نمي ‌آيد. با این حال تب در نوزادان می‌تواند یکی از ترسناک‌ترین علائم برای والدین باشد، به‌ویژه هنگامی‌که تب خیلی بالا باشد و یا نوزاد تنها چند هفته باشد که متولد شده است.

بنابرین در بيشتر مواقع تب كودک خيلی مشكل خطرناكی نيست، اما در سنين پايين، به‌ويژه ۳ سال ابتدايي زندگی، درصورت مشاهد تب خيلی بالا در کودک، باید با حفظ خونسردی اقدامات مناسب انجام گیرد.

چه عواملی باعث تب در کودکان و نوزادان می ‌شود؟

تب یک بیماری نیست، بلکه یکی از علائم بیماری محسوب می ‌شود. تب معمولاً به این معناست که بدن در حال مبارزه با بیماری است و سیستم ایمنی بدن در حال انجام کار است. اگر کودک تب داشته باشد، در بیشتر موارد به این معناست که او احتمالاً به سرماخوردگی و یا عفونت ویروسی دیگری مبتلا شده است. ذات‌الریه، عفونت ادراری، گوش و یا عفونتی جدی‌تر مانند عفونت باکتریایی خون یا مننژیت نیز ممکن است باعث تب شوند، هرچند این موارد در نوزادان کمتر دیده می ‌شوند.

سایر دلایل تب در کودکان و نوزادان عبارت‌اند از:

• واکنش به واکسیناسیون
• گرم شدن بیش از حد بدن به علت پوشیدن لباس زیاد
• گذراندن زمان زیاد خارج از خانه در محیط باز در هوای گرم

علائم تب در کودکان و نوزادان

ممکن است رفتار کودک تغییر کند و بدخلق‌تر از حد معمول شود.

علائم دیگر تب عبارت‌اند از:

• کم‌ خوابی
• کم غذاخوردن
• علاقه نداشتن به بازی و تحرک
• فعالیت کمتر و حتی بی‌حالی
• تشنج

دقیق ترین راه اندازه گیری دمای بدن اطفال

اندازه‌گیری دقیق میزان دمای بدن کودک کمی دشوار است، اما شيوه‌هايي وجود دارند که نسبت به ساير روش ها دقيق‌تر هستند:

• اندازه‌ گیری دما از طریق مقعد

این شیوه قابل پذیرش در کودکان بزرگ‌تر نیست، اما برای نوزادان و کودکان تا حدود ۳ سالگي بهترين و دقيق‌ترين گزينه است. ميزان صحت اين اندازه‌گيري از همه‌ي روش‌ها بيشتر است. براي انجام اين روش بايد کودك به پشت بخوابد و پاها بالا گرفته شود.

• اندازه‌ گیری دما از طریق دهان

این روش درمورد کودکان بالای ۴ سال مناسب است. در این روش دماسنج در دهان نگه داشته می شود و نیازي به درآوردن لباس کودک نیست. اما اگر کودک به‌درستي دماسنج را در دهان نگه ندارد، امكان بروز خطا وجود خواهد داشت. اين روش نيز دقت نسبتا خوبي دارد. درصورتي‌ كه قبل از استفاده از دماسنج، كودك چيزي گرم يا سرد خورده باشد بايد كمي صبر كرد.

• اندازه‌ گیری دما از طریق زیربغل

استفاده از این روش بسیار آسان است، ولی اگر دمای اتاق پایين باشد، اين روش توصيه نمي ‌شود. عدد خوانده ‌شده روي دماسنج در اين روش را باید در حدود 0.5 درجه‌ي سانتي گراد افزايش داد تا نتيجه دقيق‌تري حاصل شود.

• اندازه‌ گیری دما ازطریق پیشانی

دماسنج مربوط به این روش ارزان نیست و این روش از همه گران‌تر است. استفاده از آن برای کودکان راحت است و تنها در چند ثانیه مي ‌تواند دما را ثبت کند. براي خوانش دقيق عدد دماسنج لازم است تا دماسنج بين ابروها و قسمت رويش موها قرار داده شود.

❗ نکات مهم درمورد اندازه گیری دمای کودک و نوزاد

• هیچ وقت درست بعد از حمام کردن یا موقعی که کودک زیر پتو بوده دمای بدنش را اندازه گیری نکنید زيرا مي ‌تواند بر عدد به دست آمده تاثير بگذارد.
• هیچ وقت موقع گرفتن دمای بدن فرزندتان، او را تنها رها نکنید.

کی باید تب کودک را جدی گرفت؟

• در نوزاد تازه به‌دنیا آمده یا یکی‌ دوماهه، با دیدن عدد ۳۸ درجه‌ي سانتيگراد روي دماسنج بايد به پزشک مراجعه شود.
• در نوزاد ۳ تا ۶ ماهه، در صورت مشاهده‌ي عدد ۳ درجه‌ي سانتيگراد بايد موضوع را پيگيري جدي کرد.

مشاهده‌ عدد ۳۹.۴ درجه سانتيگراد نيز براي کودكان بالای ۶ ماه نيازمند پيگيری است.

چگونه تب کودک را مدیریت کنیم؟

• دارو

براي کودکان زير ۶ ماه مي‌توان از استامينوفن نوزاد كه تنها تب‌بُر پيشنهادي در اين سنين است، استفاده كرد. در سنين بالاتر امكان استفاده از ايبوپروفن كودكان هم وجود دارد اما مصرف اين داروها با آزردگی معده همراه است. این داروها فقط می ‌توانند در کاهش دمای بدن کودک نقش داشته باشند و علت و ریشه‌ی بيماري را از بين نمي‌ برند. بنابرین با از بین رفتن اثر دارو، دوباره دماي بدن كودك بالا خواهد رفت و اين به‌ خاطر از بين نرفتن ريشه‌ي اصلي مشكل است.

پيش از آنكه در پی اندازه گیری دمای بدن باشیم بايد به ظاهر، كارها و احساس كودك توجه كنيم. مثلا؛

• اگر کودک حاضر نيست دارو بخورد و براي دادن دارو به كودك بايد به‌دنبال او دوید، وضع تب کودک نگران کننده نیست زیرا توان شيطنت و دويدن دارد.
• اگر استفاده از داروها و روش‌های پایین ‌آوردن تب باعث می ‌شود تا حال کودک بهتر شود باید از آنها استفاده کرد.

• حمام با آب ولرم، پاشویه، کشیدن پارچه‌ی نمدار روی بدن کودک

استفاده از دارو تنها راه درمان تب کودک نیست. حمام با آب ولرم، پاشویه یا کشیدن پارچه‌ی نم‌دار روي بدن کودک هم تأثيرگذار است. اما يادتان باشد كه نبايد از يخ و حمام با آب سرد استفاده كرد. اگر به کودک آب و مایعات کافی داده شود به هیدراته شدن بدن او کمک خواهد شد و کودک براي جنگيدن با بيماري آماده‌تر مي‌ شود.

• استفاده از داروهای ORS

در صورت وجود اسهال و استفراغ در کودک می توان از ORS نیز استفاده کرد. به کمک این داروها الکترولیت‌ها و مايعات در بدن جايگزين می شوند.

• استفاده از لباس‌ های نرم و راحت

بهتر است به ‌جاي استفاده از لباسي ضخيم، چند تكه لباس را لايه لايه تن کودک کرد، زيرا هنگام تب و لرز گاهی لازم است لباس تن کودک کم شود و گاهی باید به او لباس بیشتري پوشانده شود.

مطب دکتر بهروز سلطانی متخصص کودکان و نوزادان آماده ارائه کلیه خدمات پزشکی کودکان و نوزادان دلبند شما جهت دریافت خدمات معاینه زردی، چک آپ دوره ای و انواع جراحی سرپایی ختنه، سرم تراپی با شماره های ۰۲۱۶۶۹۱۲۹۸۵ – ۰۲۱۶۶۹۱۳۰۱۴ در تماس باشید.